Η παλιά πόλη διαθέτει χαρακτήρα, ιστορία, μνήμες και μνημεία. Οι παλαιοί κάτοικοί της είχαν κάτι με το οποίο μπορούσαν να ταυτιστούν και να αγαπήσουν. Οι καιροί όμως άλλαξαν και οι άνθρωποι άλλαξαν και αυτοί. Οι προσδοκίες για μια «πλούσια και ελεύθερη ζωή» δεν ήταν πια δυνατόν να χωρέσουν στα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης και τα υγρά και ζοφερά κτίρια δεν ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες για σύγχρονη κατοικία. Δύο ήταν οι πρακτικές δυνατότητες που απέμεναν στους κατοίκους της για να υλοποιήσουν τα εκσυγχρονισμένα όνειρά τους: να εγκαταλείψουν την παλιά πόλη ή να την γκρεμίσουν και να την ξανακτίσουν με νέες προδιαγραφές.
Αρχικά οι κάτοικοι της παλιάς πόλης τα προσπάθησαν και τα δύο. Οι πιο ευκατάστατοι άρχισαν ο ένας μετά τον άλλον να την εγκαταλείπουν. Άλλοι βάλθηκαν να την προσαρμόσουν στις νέες τους ανάγκες προσθέτοντας μπαλκόνια και ορόφους, όταν η πολεοδομία κοίταζε αλλού. Η παλιά πόλη αποκτούσε όλο και περισσότερες ασχήμιες χωρίς καν να γίνεται σύγχρονη και, όπως ήταν φυσικό, οι κάτοικοί της συνέχισαν να την εγκαταλείπουν με αυξανόμενους ρυθμούς. Τι τα θέλετε. Ό,τι και να κάνει κανείς, η παλιά πόλη δεν ήταν, και δεν θα γίνει ποτέ, μια πόλη για αυτοκίνητα.
Μαζί με τους κατοίκους της η παλιά πόλη έχασε σιγά σιγά πολλές από τις ιστορικές λειτουργίες της. Απέκτησε όμως όλο και περισσότερα μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες, χρυσοχοεία και κάθε λογής τουριστομάγαζα, που έκαναν και κάνουν την ζωή όσων από τους παλιούς κατοίκους επιμένουν να ζουν σε αυτή αβίωτη. Η παλιά αρχιτεκτονική κληρονομιά απέκτησε ωστόσο μια νέα αξία. Όχι αισθητική ή ιστορική αλλά ως σκηνικό για την κακή τουριστική παράσταση που στήνεται σε αυτήν κάθε καλοκαίρι. Οι καιροί πράγματι αλλάζουν. Και σήμερα αν κάτι είναι να σωθεί στην παλιά πόλη είναι το (ακόμη όμορφο) σκηνικό της. Προϋπόθεση είναι βέβαια η βελτίωση του έργου που παίζεται εκεί κάθε καλοκαίρι.
Η νέα πόλη που περικυκλώνει την παλιά είναι μια δομημένη έρημος, μια περιφέρεια χωρίς κέντρο, μια παραθαλάσσια πόλη χωρίς θάλασσα, ένα σύγχρονο πολεοδομικό συγκρότημα χωρίς πεζοδρόμια και πεζόδρομους, χωρίς πλατείες και πράσινο, χωρίς ιστορία και μνήμες. Το εκσυγχρονιστικό όριο των περασμένων δεκαετιών πραγματοποιήθηκε, αλλά πραγματοποιήθηκε στους εσωτερικούς χώρους, στο μπάνιο με τα ιταλικά πλακάκια και στο σαλόνι μπροστά από την τηλεόραση. Έξω από τα τείχη των διαμερισμάτων εκτείνεται ένας απέραντος ακάλυπτος γεμάτος αυτοκίνητα κάδους σκουπιδιών που ξεχειλίζουν και πραμάτειες των καταστημάτων που καταλαμβάνουν κάθε διαθέσιμη σπιθαμή στο οδόστρωμα και τα πεζοδρόμια, όπου, βέβαια, υπάρχουν. Είναι μια πόλη χωρίς χώρο για οτιδήποτε. Ούτε για σχολεία, ούτε για επέκταση του νοσοκομείου, ούτε για αθλητικές εγκαταστάσεις, ούτε για πράσινο. Τους μόνους που η πόλη αυτή δεν απογοητεύει είναι αυτούς που κερδοσκοπούν αγοράζοντας και πουλώντας γη. Τι πρέπει να γίνει; Μα ου να ξέρουμε αφού η πόλη δεν περπατιέται. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να περιοριστεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και ν δημιουργηθούν παντού φαρδιά και ελεύθερα πεζοδρόμια. Μετά βλέπουμε.
Μένει ο τρίτος από τους τρεις φαύλους κύκλους που συγκροτούν την πόλη μας. Είναι η περιφέρεια της περιφέρειας, ο τόπος της ύστατης φυγής, πέρα από κάθε όριο. Οι νέοι φυγάδες ζουν με ένα άλλο όνειρο από αυτούς που άφησαν την παλιά πόλη για να μετακομίσουν σε ένα διαμέρισμα της νέας. Το όνειρό τους είναι να ξεφύγουν από την μίζερη ζωή σε ένα διαμέρισμα χωρίς θέα, από το βάσανο των παντοειδών θορύβων, την αποπνιχτική ζέστη και τα καυσαέρια για να ζήσουν στην εξοχή. Ποια εξοχή; Οι διάσπαρτες κατοικίες γύρω από την πόλη καταλαμβάνουν σιγά, σιγά κάθε ελεύθερο οικόπεδο. Το όνειρο της φυγής στην φύση διαψεύδεται από το μεγαθήριο που έκτισε ο γείτονας κλέβοντας πολύτιμη θέα και γαλανό ουρανό. Και εδώ χώρος δεν υπάρχει παρά μόνο ακόμη πιο έξω, ακόμη μακρύτερα. Επικοινωνία; Εδώ βασιλιάς είναι το αυτοκίνητο και κανείς δεν αποτολμά να βγει από την νεόδμητη βίλα του χωρίς αυτό. Και ούτε λόγος για πεζοδρόμια στους στενούς δρόμους που ελίσσονται ανάμεσα στις ιδιοκτησίες. Και όλοι αυτοί οι φυγάδες, που γίνονται συνεχώς περισσότεροι, κατεβαίνουν καθημερινά με τα αυτοκίνητά τους στην πόλη εντείνοντας το κυκλοφοριακό κομφούζιο. Ιδού ο φαύλος κύκλος. Η διασπορά των κατοικιών συνεπάγεται, μεγαλύτερη εξάρτηση από το αυτοκίνητο, περισσότερη ρύπανση, επιμήκυνση των δικτύων παροχής ηλεκτρικού, νερού, τηλεφώνου και αποκομιδής των σκουπιδιών.
Και η θεραπεία; Το μόνο βέβαιο είναι ότι η διασπορά της πόλης σε λόφους και βουνά πρέπει να σταματήσει. Το ισχυρότερο κίνητρο είναι να γίνει ξανά βιώσιμο το Ρέθυμνο, παλιό και νέο. Πως θα γίνει αυτό; Σηκώνει συζήτηση στην οποία όλοι πρέπει να συμβάλλουμε.
(Αναδημοσίευση από τον www.ecocrete.gr)
| < Προηγούμενο | Επόμενο > |
|---|
