Περίληψη: Το αντικείμενο ήταν η διερεύνηση των συνηθειών, σε εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και  η διαπίστωση των  διατροφικών λαθών. Το δείγμα ήταν 448 εκπαιδευτικοί της Θεσσαλονίκης, που επιλέχθηκαν τυχαία. Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο 19 ερωτήσεων, πολλαπλής επιλογής. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν συνηθίζουν να καταναλώνουν το πρωί, βούτυρο, τυρί, αυγά και αλλαντικά, πίνουν αρκετό νερό την ημέρα, δεν πίνουν οινοπνευματώδη με το φαγητό, προτιμούν το φαγητό στο σπίτι, δεν τρώνε τουρσιά, έτοιμες σαλάτες και «αλοιφές». Υψηλό το ποσοστό καπνιστών, λίγοι γυμνάζονται, ο καφές κυριαρχεί, τα βότανα και το μέλι είναι ξεχασμένα, - κυριαρχεί η άσπρη ζάχαρη. Ο χυμός φρούτων και λαχανικών και τα φρούτα δεν επιλέγονται σαν πρωινό, αγνοείται η αξία των ωμών και ανάλατων ξηρών και αποξηραμένων καρπών, μικρή η κατανάλωση φρούτων, λάθος ο χρόνος και ο συνδυασμός τους, τρώνε γλυκά και τηγανιτά, πίνουν οινοπνευματώδη, πίνουν νερό με το φαγητό, δεν τρώνε καθημερινά σαλάτα εποχής, δεν προτιμούν σκέτα φρούτα ή σαλάτα, συνδυάζουν λάθος κρέας και ψάρι.

Αλεξίου Ευστράτιος
δάσκαλος
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η θλιβερή πρωτιά της χώρας μας σε παχύσαρκα άτομα στην Ευρώπη- πρώτες οι γυναίκες, δεύτεροι οι άνδρες και τρίτα τα παιδιά ηλικίας δέκα ετών, με αντίστοιχα ποσοστά παχυσαρκίας 25%, 25% και 30%- καθώς και η συσχέτιση της παχυσαρκίας με πλήθος ασθενειών, όπως : διαβήτη, καρκίνο, χολολιθίαση, οστεοαρθρίτιδα, υπέρταση κ.α., κρούει τρομακτικά τον κώδωνα του κινδύνου για την υγεία πολλών συνανθρώπων μας. (εφ. «Τα Νέα» 22-7-2003, σελ.13).

Αφορμή για την διεξαγωγή της έρευνάς μας ήταν η έντονη παιδική παχυσαρκία, και η διαπίστωση της κάκιστης διατροφής που κάνουν τα παιδιά και οι νέοι μας, στα διάφορα μοντέρνα ταχυφαγεία και όχι μόνο. Επειδή τα παιδιά και ιδιαίτερα των μικρών ηλικιών, έχουν σαν πρότυπο την εν γένει συμπεριφορά του δασκάλου τους, (βλέπε : Φράγκος Χρ. «Ψυχοπαιδαγωγική», εκδ. Gutenberg, σελ.259, παρ. 2 και Καψάλης Αχ. «Παιδαγωγική Ψυχολογία», εκδ. Κυριακίδη, σελ.297, κεφ. 7.5.3 και σελ. 479, κεφ. 10.2), σκεφτήκαμε πως, διερευνώντας τις διατροφικές συνήθειες των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, θα έχουμε εντοπίσει έναν σπουδαίο παράγοντα επιρροής.

Η μεσογειακή διατροφή παρατείνει τη ζωή και προστατεύει από καρδιοπάθειες και καρκίνο. (Δ. Τριχόπουλος, New England journal of medicine. πηγή: health.in.gr, 2003). Ισπανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μεσογειακή δίαιτα, λόγω του ότι είναι συνολικά πλούσια σε φυτικές ίνες και σε φρούτα, συμβάλλει στην καλύτερη υγεία και μακροζωία, με μείωση των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου. (European Journal of Clinical Nutrition.56:715, 8^ος/2002). Ο συσχετισμός μεταξύ διατροφής κατά την παιδική ηλικία και κινδύνου καρκίνου στην ενήλικη ζωή, έδειξε μια σαφή  προστατευτική επίδραση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. (Journal of Epidemiology 2003;57:218-225). Σε μερικά πολύ δημοφιλή φαγητά, όπως οι τηγανιτές πατάτες, τα τσιπς και άλλα σνακ που περιέχουν άμυλο και υποβάλλονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δημιουργείται μια χημική ουσία, η ακρυλαμίδη, η οποία σχετίζεται με την πρόκληση καρκίνων. (Food and Drug Administration). Βιολογικές μελέτες έδειξαν ότι άνδρες  που διατρέφονταν με περιορισμένο αριθμό θερμίδων, είχαν χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος, χαμηλότερα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα και ψηλότερα επίπεδα της ορμόνης DHEAS. Οι άνδρες αυτοί είχαν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. (Biomarkers of Caloric Rerstriction May Predict Longevity in Humans, Science 2002; 297:811,2 Αυγ.2002). Διατροφή  «δυτικού τύπου» που είναι πλούσια σε κόκκινο κρέας , πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, επεξεργασμένους υδρογονάνθρακες, γλυκίσματα και επεξεργασμένα κρέατα, αυξάνει κατά 16% τον κίνδυνο ανάπτυξης τύπου 2 Διαβήτη.(εφ. «Τα νέα» 21-2-02). Οι βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα εμφανίζονται νωρίς στην παιδική ηλικία όταν υπάρχει παχυσαρκία και αυτό μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων στην ενήλικη ζωή. (British Medical Journal, BMJ 2001; 322:326, 10-2-2001). Γυναίκες με υγιή διατροφή έχουν 30% λιγότερη θνησιμότητα από τις άλλες. (Journal of the American Medical Association, JAMA 2000; 283 (16):2109-2115). Τα άτομα που ακολούθησαν διατροφή ελληνικού τύπου, παρουσίασαν 25% λιγότερο κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες, 33% μείωση του κινδύνου θανάτου από καρδιακές παθήσεις  και 24% μείωση θανάτου από καρκίνο. Η μείωση του κινδύνου θανάτου προερχόταν από το σύνολο των συστατικών της ελληνικής διατροφής. ( The New England Journal of Medicine 2003;348:2599-2608, 26 Ιουνίου 2003).

Η μηχανικότητα, η μίμηση και η συνήθεια φαίνεται πως επιδρούν καταλυτικά στον τρόπο διατροφής του ενήλικα σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος παρ’όλο που γνωρίζει τους βασικούς κανόνες υγιεινής διατροφής, δεν βρίσκει τη δύναμη να αποκοπεί από το «κοπάδι».

Συμμετέχοντες :

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν 448 εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού Θεσσαλονίκης. Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν 38 έτη. Οι άνδρες ήταν 173 και οι γυναίκες 275. Το κίνητρο για να συμμετέχουν ήταν το ενδιαφέρον ή/ και η περιέργειά  τους για την διερεύνηση των διατροφικών τους συνηθειών. Δεν υπήρχαν ηθικά ή άλλα προβλήματα στην διεξαγωγή της έρευνας, ούτε ζητήθηκαν πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα. Το δείγμα είχε διασπορά σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα  της Θεσσαλονίκης, καθώς και στα γύρω χωριά.

Σχεδιασμός- Μετρήσεις- Διαδικασία :

Η μέτρηση των διατροφικών συνηθειών έγινε με ερωτηματολόγιο, το οποίο περιείχε 19 ερωτήσεις κλειστού τύπου, πολλαπλών απαντήσεων, όπου ο εκπαιδευτικός καλούνταν να επιλέξει την  κατάλληλη. Το ερωτηματολόγιο κατά την περίοδο του σχεδιασμού του, ελέγχθηκε από δύο ειδικούς επιστήμονες και επανασχεδιάστηκε, ώστε να τηρεί τα επιστημονικά δεδομένα. Ο απαιτούμενος χρόνος  για τη συμπλήρωση των απαντήσεων ήταν τέσσερα έως έξι λεπτά.

Στην  αρίθμηση των ερωτήσεων παραλείψαμε επίτηδες τους αριθμούς 3 και 4, για να ελέγξουμε την παρατηρητικότητα των συμμετεχόντων. Όπως ήταν αναμενόμενο, κανείς δεν αντιλήφθηκε το «λάθος».

Στις ερωτήσεις συμπεριλάβαμε εκτός από τις καθαρά διατροφικές συνήθειες,  τη στιγμιαία διάθεση, το κάπνισμα και τη γυμναστική, γιατί θεωρούμε ότι αυτοί οι τρεις παράγοντες, μαζί με τη διατροφή, επηρεάζουν σημαντικά τη γενική υγεία του ανθρώπου.

Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε αρχικά σε 27 εκπαιδευτικούς, των οποίων τη γνώμη ζητήσαμε, για τις τυχόν διορθώσεις που θα απαιτούνταν. Κατόπιν των παρατηρήσεών τους προσθέσαμε στην ερώτηση 18, το υπο- ερώτημα 18.2, που αφορά την κατανάλωση ψαριού. Η συμπλήρωση και η συγκέντρωση των ερωτηματολογίων έγινε το Μάιο και στο πρώτο 15ήμερο του Ιουνίου 2003.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων έδειξε τα εξής :

Δεν διαφέρει το ποσοστό καπνιστών μεταξύ ανδρών, 75 άτομα (43.35%)  και γυναικών 117 άτομα (42.54%).

Οι άνδρες γυμνάζονται σε ποσοστό 59% (102 άτομα) και οι γυναίκες σε ποσοστό 55% (152 άτομα).

Οι απαντήσεις που πήραμε για την πόση νερού κατά τη διάρκεια μιας ημέρας ήταν : για τους άντρες : από 4 έως 8 ποτήρια πίνουν 120 άτομα (69%), 10 ποτήρια πίνουν 29 άτομα (17%) και οι υπόλοιποι 24 (14%) πίνουν καθόλου ή 1 ή 2 ή 3 ή 9 ποτήρια την ημέρα με πολύ μικρά ποσοστά.  Στις γυναίκες 176 (64%) πίνουν από 4 έως 8 ποτήρια την ημέρα, 3 ποτήρια πίνουν 36 (13%), 10 ποτήρια 31 (11%) και οι υπόλοιπες 32 (12%) δεν πίνουν καθόλου ή 1 ή 2 ή 9 ποτήρια την ημέρα.

Η άσπρη ζάχαρη κυριαρχεί σαν βασική γλυκαντική ουσία τόσο στους άντρες με 139 (80%) , όσο και στις γυναίκες με 205 (75%). Οι εναλλακτικές γλυκαντικές ουσίες, με μοναδική εξαίρεση το μέλι,  δεν χρησιμοποιούνται από τη συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών.

Ο καφές σαν καθημερινό ρόφημα στους άντρες συνηθίζεται με συχνότητα από 1 έως 3  για 121 άτομα (70%), ενώ δεν πίνουν καφέ 28 άτομα (16%) και οι άλλοι 24 (14%) πίνουν από 4 έως 10 καφέδες την ημέρα. Οι 202 γυναίκες (74%) που συμμετείχαν πίνουν από 1 έως 3 καφέδες την ημέρα, 34 (12%) δεν πίνουν καφέ και 39 (14%) πίνουν από 4 έως 10 καφέδες την ημέρα.

Το ρόφημα θεραπευτικών βοτάνων δεν συνηθίζεται από 156 άντρες (91%), 11(6%) πίνουν 1 ρόφημα την ημέρα και 6 (3%) απάντησαν ότι πίνουν από 2-7 φλιτζάνια την ημέρα. Στις γυναίκες 244 (89%) δεν πίνουν καθόλου ρόφημα βοτάνων, 12 (4%) πίνουν 1 ρόφημα την ημέρα και 19 (7%) πίνουν από 2-7 φλιτζάνια την ημέρα.

Η συχνότητα κατανάλωσης ξηρών καρπών στην εβδομάδα έδωσε τα εξής στοιχεία : στις γυναίκες δεν τρώνε ξηρούς καρπούς ωμούς και ανάλατους 202 (73%) και ψημένους και αλατισμένους 187 (69%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα τρώνε ωμούς και ανάλατους 52 (19%) και ψημένους και αλατισμένους 66 (24%). Από 3-4 φορές την εβδομάδα τρώνε ωμούς και ανάλατους 13 (5%) και ψημένους και αλατισμένους 15 (5%). Στους άντρες δεν τρώνε ξηρούς καρπούς ωμούς και ανάλατους 108 (63%) και ψημένους και αλατισμένους 98 (56%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα τρώνε ωμούς και ανάλατους 44 (25%) και ψημένους και αλατισμένους 53 (31%). Από 3-4 φορές την εβδομάδα τρώνε ωμούς και ανάλατους 12 (7%) και ψημένους και αλατισμένους 16 (9%).

Η συχνότητα κατανάλωσης φρούτων την εβδομάδα ήταν : για τους άντρες 47 άτομα (26%) τρώνε φρούτα κάθε μέρα, 27 (16%) τέσσερις φορές την εβδομάδα, 24 (14%) 3 φορές την εβδομάδα, 20 (12%) 10 φορές την εβδομάδα και οι υπόλοιποι 50 (29% ) από 1-2-5-6-8 φορές την εβδομάδα, ενώ 5 (3%) δεν τρώνε καθόλου φρούτα.

Στις γυναίκες 57 (21%) τρώνε φρούτα 7 φορές την εβδομάδα, 41 (15%) 10 φορές την εβδομάδα, 32 (12%) 5 φορές την εβδομάδα, 30 (11%) 3 φορές την εβδομάδα, 26 (9%) 4 φορές την εβδομάδα, από 2 και 6 φορές 20 άτομα αντίστοιχα (7%), από 1-8-9 φορές συνολικά 24 άτομα (9%), ενώ 17 (6%) δεν τρώνε καθόλου φρούτα.

Στην πόση οινοπνεύματος τα αποτελέσματα ήταν : οι γυναίκες που δεν πίνουν οινόπνευμα καθόλου ήταν 150 (55%), αυτές που πίνουν 1 φορά τη βδομάδα 31 (11%), 2 φορές την εβδομάδα 47 (17%), 3 φορές  18 (7%). Για τους άντρες οι απαντήσεις ήταν : δεν πίνουν καθόλου οινόπνευμα 53 άτομα (30%), 1 φορά την εβδομάδα πίνουν 23 (13%), 2 φορές 26 (15%), 3 φορές 24 (14%), 4 φορές 15 (9%), 5 φορές 12 (7%), 6 φορές 5 (3%), καθημερινά 10 (6%) και 10 φορές την εβδομάδα 5 (3%).

Στην προτίμηση συνοδευτικού ποτού με το φαγητό, σε εβδομαδιαία αναφορά, τα αποτελέσματα ήταν, για τις γυναίκες, δεν πίνουν καθόλου : ούζο 257 (94%),κρασί 194 (70%), κόκα-κόλα 229 (84%), νερό 101 (37%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα : 12 (4%) άτομα πίνουν ούζο, 54 (20%) κρασί, 22 (8%) κόκα-κόλα και 11 (4%) νερό. Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα : 18 (7%) πίνουν κρασί, 15 (5%) κόκα-κόλα και 14 (5%) νερό. Στις 5 έως 6  φορές την εβδομάδα 29 (11%) πίνουν με το φαγητό τους νερό. Το νερό αποτελεί το συνοδευτικό του φαγητού από 7 και πάνω φορές την εβδομάδα για 120 (43%) γυναίκες.

Στους άντρες, δεν πίνουν με το φαγητό : 135 (78%) ούζο, 108 (63%) κρασί, 129 (75%) κόκα-κόλα και  59 (34%) νερό . Από 1 έως 2  φορές την εβδομάδα : 25 (14%) πίνουν ούζο, 35 (20%) κρασί, 18 (10%) κόκα-κόλα και 6 (3%) νερό. Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα : 9 (5%) πίνουν ούζο, 16 (9%) κρασί, 19 (11%) κόκα-κόλα και 19 (11%) νερό. Στις 5 έως 6  φορές την εβδομάδα  7 (4%) πίνουν με το φαγητό οτυς κρασί και 21 (12%) πίνουν με το φαγητό τους νερό. Το νερό αποτελεί το συνοδευτικό του φαγητού από 7 και πάνω φορές την εβδομάδα για 68 (40%)άντρες. Το είδος της σαλάτας που τρώνε οι εκπαιδευτικοί μαζί με το φαγητό τους είναι : στις γυναίκες δεν τρώνε σαλάτα με το φαγητό :  ωμή εποχής 34 άτομα (12%), βραστή εποχής 116 (38%), ποικιλία σαλατών 154 (49%), τουρσιά 255 (93%), έτοιμες σαλάτες 253 (91%) και αλοιφές 219 (80%). Από 1 έως 3 φορές την εβδομάδα συνοδεύουν το φαγητό τους με σαλάτα :  ωμή εποχής 29 (10%), βραστή εποχής 79 (26%), ποικιλία σαλατών  54 (17%),τουρσιά 19 (7%), έτοιμες 20 (7%) και αλοιφές 48 (17%). Από 4 έως 6 φορές : ωμή εποχής 77 (27%), βραστή εποχής 37 (12%), ποικιλία 20 (6%), έτοιμες και αλοιφές 5 (2%) και 6 (2%) αντίστοιχα. Καθημερινά (7 φορές) : ωμή εποχής 86 (30%), βραστή εποχής 24 (8%) και ποικιλία σαλατών 27 (8%). Από 8 φορές και πάνω την εβδομάδα : ωμή εποχής 61 (21%), βραστή εποχής 47 (16%) και ποικιλία 63 (20%).

Στους άντρες τα αποτελέσματα ήταν : δεν συνοδεύουν το φαγητό με σαλάτα : ωμή εποχής 12 άτομα (7%), βραστή εποχής 99 (58%), ποικιλία 125 (73%), τουρσί 155 (89%), έτοιμες 161 (92%) και αλοιφές 139 (81%). Από 1 έως 3 φορές την εβδομάδα συνοδεύουν το φαγητό τους με : ωμή 20 (12%), βραστή 42 (24%), ποικιλία 21 (12%), τουρσιά 15 (9%), έτοιμες 10 (6%) και αλοιφές 28 (16%). Από 4 έως 6 φορές την εβδομάδα : ωμή 47 (27%), βραστή 19 (11%), ποικιλία 11 (6%) και αλοιφές 4 (2%). Καθημερινά (7 φορές) : ωμή εποχής 61 (35%) και  βραστή εποχής 11 (6%). Από 8 φορές και πάνω : ωμή 33 (19%) και ποικιλία 5 (3%).

Το ερώτημα σχετικά με τη συχνότητα κατανάλωσης ομάδων φαγητών, έδωσε τις εξής απαντήσεις : για τις γυναίκες δεν τρώνε κρέας 7 (3%), ψάρι 13(5%), όσπρια 32 (12%), λαχανικά 19 (7%), σκέτη σαλάτα 218 (79%) και σκέτα φρούτα 243 (89%). Από 1 φορά την εβδομάδα τρώνε κρέας 34 (12%), ψάρι 156 (57%), όσπρια 158 (57%), λαχανικά 45 (16%), μόνο σαλάτα 20 (7%) και μόνο φρούτα 15 (5%). Από 2 έως 3 φορές την εβδομάδα, καταναλώνουν κρέας 186 (67%), ψάρι 100 (36%), όσπρια 82 (30%), λαχανικά 143 (53%), σκέτη σαλάτα 21 (8%) και σκέτα φρούτα 9 (3%). Από 4 έως 5 φορές την εβδομάδα τρώνε κρέας 40 (15%), λαχανικά 37 (13%). Από 6 έως 10 φορές την εβδομάδα προτιμούν το κρέας 8 (3%), τα λαχανικά 31 (11%).

Για τους άντρες τα αποτελέσματα ήταν : δεν τρώνε κρέας 5 άτομα (2%), ψάρι 11 (6%), όσπρια 17 (10%), λαχανικά 20 (11%), μόνο σαλάτες 133 (77%) και μόνο φρούτα 147 (85%). Από 1 φορά την εβδομάδα προτιμούν το κρέας 18 (8%), ψάρι 91 (53%), όσπρια 81 (47%), λαχανικά 39 (22%), μόνο σαλάτα 16 (9%) και μόνο φρούτα 12 (7%). Στις 2 έως 3 φορές την εβδομάδα είχαμε 116 (48%) για το κρέας, 65 (38%) για το ψάρι, 67 (39%) για τα όσπρια, 69 (40%) για τα λαχανικά, 17 (10%) για τη σκέτη σαλάτα και 10 (6%) για τα σκέτα φρούτα. Από 4 έως 5 φορές την εβδομάδα προτιμούν το κρέας 88 (37%), τα όσπρια 6 (3%), τα λαχανικά 28 (16%) και τη σκέτη σαλάτα 3 (2%). Στις 6 έως 10 φορές την εβδομάδα η προτίμηση για το κρέας ήταν από 13 άτομα (5%), λαχανικά 19 (11%).

Στην ερώτηση για το συνοδευτικό του κρέατος ή του ψαριού, σε εβδομαδιαία αναφορά πήραμε τα εξής αποτελέσματα  για τις γυναίκες : δεν συνοδεύουν το κρέας ή το ψάρι με : πατάτες 70 άτομα (25%), λαχανικά 52 (19%), ζυμαρικά 114 (41%), ρύζι 82 (30%), σάλτσες 163 (59%) και όσπρια 260 (95%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα  συνοδεύουν το κρέας ή το ψάρι με πατάτες 129 άτομα (48%), με λαχανικά 119 (42%), με ζυμαρικά 123 (46%), με ρύζι 150 (54%), με σάλτσες 80 (29%) και με όσπρια 12 (4%). Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα : με πατάτες 56 (20%), με λαχανικά 57 (21%), με ζύμες 26 (9%), με ρύζι 30 (11%) και με σάλτσες 18 (7%). Από 5 έως 6 φορές την εβδομάδα : με πατάτες 11 (4%), με λαχανικά 18 (7%), με ζύμες 9 (3%). Στις 7 έως 10 φορές : με πατάτες 9 (3%), με λαχανικά 29 (11%).

Στους άντρες οι απαντήσεις ήταν : δεν συνοδεύουν το κρέας ή το ψάρι με πατάτες 39 άτομα (23%), με λαχανικά 45 (26%), με ζύμες 67 (39%), με ρύζι 54 (31%), με σάλτσες 99 (57%) και με όσπρια 150 (87%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα συνοδεύουν το κρέας ή το ψάρι με : πατάτες 81 (46%), λαχανικά 71 (41%), ζύμες 78 (45%), ρύζι 87 (51%), σάλτσες 45 (26%) και όσπρια 18 (10%). Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα σαν συνοδευτικό χρησιμοποιούν : πατάτες 31 (18%), λαχανικά 35 (20%), ζύμες 21 (12%), ρύζι 23 (13%), σάλτσες 25 (14%) και όσπρια 4 (2%). Από 5 έως 6 φορές την εβδομάδα σαν συνοδευτικό χρησιμοποιούν : πατάτες 19 (11%), λαχανικά 12 (7%), ζύμες 7 (4%), ρύζι 9 (5%) και σάλτσες 3 (2%) . Στις 7 έως 10 φορές την εβδομάδα σαν συνοδευτικό χρησιμοποιούν : πατάτες 3 (2%) και λαχανικά 10 (6%).

Στη συχνότητα χρήσης του τηγανιού οι απαντήσεις στις γυναίκες ήταν : δεν χρησιμοποιούν τηγάνι καθόλου ή σπάνια 108 άτομα (39%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα τηγανίζουν 122 (44%). Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα  τηγανίζουν 36 (13%).

Για τους άντρες τα αποτελέσματα ήταν : δεν τηγανίζουν 54 άτομα (31%). Από 1 έως 2 φορές την εβδομάδα τηγανίζουν 81 άτομα (47%). Από 3 έως 4 φορές την εβδομάδα 33 (19%).

 Συσχετίζοντας το κάπνισμα με την πόση του καφέ σαν πρωινό ρόφημα πήραμε τα εξής αποτελέσματα : στις γυναίκες οι καπνίστριες που δεν πίνουν πρωινό καφέ είναι 9 (3 %), ενώ αυτές που πίνουν καθημερινά το πρωί καφέ είναι 94 (34 %). Στις μη καπνίστριες, δεν πίνουν πρωινό καφέ 48 (17 %), ενώ πίνουν καθημερινά πρωινό καφέ 91 (33 %).

Στους άντρες οι καπνιστές που δεν πίνουν πρωινό καφέ είναι 12 (7 %), ενώ αυτοί που πίνουν καθημερινά το πρωί καφέ είναι 52 (30%). Στους μη καπνιστές, δεν πίνουν πρωινό καφέ 38 (22%), ενώ πίνουν καθημερινά πρωινό καφέ 39 (23%).

Συσχετίζοντας το κάπνισμα με την ποσότητα του καφέ σαν  ρόφημα, σε φλιτζάνια ανά ημέρα, πήραμε τα εξής αποτελέσματα : στις γυναίκες όλες οι καπνίστριες πίνουν καφέ. Οι καπνίστριες που πίνουν από 1 έως 3 φλιτζάνια την ημέρα ήταν 90 (33%). Στις μη καπνίστριες, δεν πίνουν καφέ 64 (23%), ενώ πίνουν καθημερινά 1 έως 3 φλιτζάνια καφέ 112 (41%). Στους άντρες όλοι οι καπνιστές πίνουν  καφέ καθημερινά, ενώ αυτοί που πίνουν  1-2-3 φλιτζάνια καφέ είναι 57 (33%). Στους μη καπνιστές, δεν πίνουν καφέ 26 (15%), ενώ πίνουν καθημερινά 1-2-3 φλιτζάνια καφέ 64 (37%).

Η συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και πόσης οινοπνεύματος, έδειξε τα παρακάτω στοιχεία : στις γυναίκες οι καπνίστριες που δεν πίνουν οινόπνευμα ήταν 44 (16%) και εκείνες που πίνουν 1-2-3 φορές την εβδομάδα ήταν 54 (20%). Οι μη καπνίστριες που : δεν πίνουν οινοπνευματώδη ήταν 106 (39%), ενώ αυτές που πίνουν από 1-2-3 φορές την εβδομάδα  ήταν 42 (15%).

Στους άντρες οι καπνιστές που δεν πίνουν ήταν 22 (13%) και αυτοί που πίνουν από 1-2-3 φορές την εβδομάδα ήταν 32 (18%). Οι μη καπνιστές που : δεν πίνουν οινοπνευματώδη ήταν 31 (11%), ενώ αυτοί που πίνουν από 1-2-3 φορές την εβδομάδα  ήταν 41 (15%).

Στη συσχέτιση «κάπνισμα – διάθεση» η επεξεργασία των απαντήσεων έδωσε τα εξής αποτελέσματα : για τις γυναίκες οι καπνίστριες : που είχαν χαρούμενη διάθεση ήταν 48 (17%) και με καλή διάθεση 54 (20%). Στις μη καπνίστριες με χαρούμενη διάθεση ήταν 59 (21%) και με καλή διάθεση 75 (27%).

Στους άντρες οι καπνιστές  που είχαν χαρούμενη διάθεση ήταν 26 (15%) και με καλή διάθεση 41 (24%). Στους μη καπνιστές με χαρούμενη διάθεση ήταν 44 (25%) και με καλή διάθεση 44 (25%).

Στη συσχέτιση «κάπνισμα –κατανάλωση γλυκών / εβδομάδα» η επεξεργασία των απαντήσεων έδωσε τα εξής αποτελέσματα : για τις γυναίκες οι καπνίστριες : που δεν τρώνε γλυκά ήταν 15 (5%), αυτές που τρώνε 1-2-3 φορές την εβδομάδα ήταν 48 (17%) και από 4-5 φορές την εβδομάδα 32 (12%). Στις μη καπνίστριες με μηδενική κατανάλωση γλυκών ήταν 16 (6%) , από 1-2-3 φορές την εβδομάδα 58 (21%) και από 4-5 φορές την εβδομάδα 45 (16%). Στους άντρες οι καπνιστές  που δεν τρώνε γλυκά ήταν 19 (11%) και με κατανάλωση 1-2-3 φορές την εβδομάδα  34 (20%). Στους μη καπνιστές με μηδενική κατανάλωση γλυκών  ήταν 17 (10%) και με κατανάλωση 1-2-3 φορές την εβδομάδα 43 (25%).

Η συσχέτιση «γυμναστική – κατανάλωση φρούτων» μας έδωσε τα εξής αποτελέσματα : από τις γυναίκες που γυμνάζονται τρώνε 6-7 φορές την εβδομάδα φρούτα 50 άτομα (18%) και 10 φορές την εβδομάδα 24 (9%). Από τις γυναίκες που δεν γυμνάζονται 6-7 φορές την εβδομάδα τρώνε φρούτα 45 (16%) και 10 φορές την εβδομάδα 17 (6%).

Στους άντρες από αυτούς που γυμνάζονται, τρώνε 6-7 φορές την εβδομάδα φρούτα 42 άτομα (24%) και 10 φορές την εβδομάδα 15 (9%). Από τους άντρες που δεν γυμνάζονται, 6-7 φορές την εβδομάδα τρώνε φρούτα 21 (12%) και 10 φορές την εβδομάδα 5 (3%).  

Η στιγμιαία διάθεση των συμμετεχόντων στην έρευνα, έδειξε πως οι εκπαιδευτικοί είναι γενικά χαρούμενοι και καλοδιάθετοι άνθρωποι με ποσοστά 90 % και 86 % για άντρες και γυναίκες αντίστοιχα.

Αν επιχειρούσαμε μια καταγραφή των θετικών συνηθειών που καταγράψαμε θα ήταν η ακόλουθη :

• Οι εκπαιδευτικοί δεν συνηθίζουν να καταναλώνουν κατά το πρωινό τους γεύμα :  βούτυρο (σε ποσοστό 62 % για τους άντρες και 69 % για τις γυναίκες), αυγά ( με αποχή 76% για τους άντρες και  73 % για τις γυναίκες ), τυρί ( με αποχή 66% για τους άντρες και 56% για τις γυναίκες) και αλλαντικά ( 80% αποχή οι άντρες και 78% αποχή οι γυναίκες) .
• Η ημερήσια πόση νερού που φτάνει στα 4 έως 8 ποτήρια την ημέρα, για 69% των αντρών και 63 % των γυναικών.
• Δεν συνηθίζουν να πίνουν με το φαγητό τους οινοπνευματώδη το 72% των γυναικών και το 61% των αντρών.
• Προτιμούν σαν χώρο καθημερινής διατροφής το σπίτι τους, σε ποσοστά 95% για τις γυναίκες και 97% για τους άντρες.
• Δεν τρώνε τουρσιά, έτοιμες σαλάτες και «αλοιφές» με ποσοστά αντίστοιχα για τις γυναίκες 93%-91%-80% και για τους άντρες 89%-92%-81%.
• Συνοδεύουν το κρέας και το ψάρι με λαχανικά το 81% των γυναικών και το 74% των αντρών.

Στις αρνητικές συνήθειες των εκπαιδευτικών θα καταγράφαμε τα εξής :

• Το ποσοστό των καπνιστών παραμένει υψηλό με 43% για τους άντρες και   για τις γυναίκες.
• Χαμηλό είναι και το ποσοστό των εκπαιδευτικών που γυμνάζονται, με μικρό προβάδισμα για τους άντρες με 59% έναντι 55% για τις γυναίκες.
• Ο καφές αποτελεί το κατ’εξοχήν πρωινό ρόφημα για το 52% των αντρών και το 67% των γυναικών.
• Το τσάι και το ρόφημα βοτάνων , που αποτελούν ότι καλύτερο για πρωινό ξεκίνημα, βρίσκουν μόνο 18% υποστηριχτές  για το τσάι και 8%  για τα βότανα στους άντρες, όπως και 12%  και 11% αντίστοιχα στις γυναίκες.
• Το μέλι, η καλύτερη φυσική γλυκαντική ουσία, δεν χρησιμοποιείται από 53% των αντρών και 64% των γυναικών.
• Ο χυμός φρούτων σαν πρωινό ρόφημα δεν προτιμάται από το 66% των αντρών και το 59% των γυναικών, όπως και ο χυμός λαχανικών με αποχή 95% σε άντρες και γυναίκες.
• Τα φρούτα σαν πρωινό δεν επιλέγονται από το 69% των αντρών και 63% των γυναικών.
• Το χειρότερο ίσως όλων, είναι η κυριαρχία της άσπρης ζάχαρης, σαν βασική γλυκαντική ουσία, στα σπίτια του 80% των αντρών και 75% των γυναικών εκπαιδευτικών.
• Το ρόφημα των φαρμακευτικών βοτάνων της ελληνικής φύσης αγνοείται από το 91% των αντρών και το 89% των γυναικών.
• Άγνοια υπάρχει για την θρεπτική αξία των ωμών και ανάλατων ξηρών καρπών στο 67% των αντρών και στο 77% των γυναικών.
• Άγνοια υπάρχει και για την θρεπτική αξία των αποξηραμένων φρούτων στο 92% των εκπαιδευτικών.
• Μικρή είναι η κατανάλωση φρούτων από τους εκπαιδευτικούς με ποσοστό κατανάλωσης καθημερινά 26% στους άντρες και 21% στις γυναίκες, ενώ στις 10 φορές την εβδομάδα έχουμε 12% και 15% αντίστοιχα.
• Η κατανάλωση φρούτων αμέσως μετά το γεύμα, στο 27% των αντρών και στο 22% των γυναικών, δείχνει άγνοια της δυσχέρειας πέψης που προκαλούν τα φρούτα, αν φαγωθούν αμέσως μετά το γεύμα.
• Ο σωστός συνδυασμός των φρούτων- αλκαλικά και όξινα χωριστά- δεν τηρείται από 52% των αντρών και 54% των γυναικών.
• Η κατανάλωση γλυκών από 89% των γυναικών και 79% των αντρών.
• Στο οινόπνευμα λένε «όχι» μόνο το 55% των γυναικών και το 30% των αντρών.
• Πίνουν νερό μαζί με το φαγητό, δυσχεραίνοντας έτσι τη διαδικασία πέψης, το 58% των γυναικών και το 66% των αντρών.
• Δεν είναι στο καθημερινό τους τραπέζι η σαλάτα εποχής για: το 12% των γυναικών (ωμή), 38%(βραστή) και 49% (ποικιλία) , καθώς και στους άντρες για 7% (ωμή),58% (βραστή) και 73% (ποικιλία).
• Η σκέτη σαλάτα δεν αποτελεί αξιόλογο γεύμα για το 79% των γυναικών και το 77% των αντρών.
• Τα σκέτα φρούτα δεν αποτελούν αξιόλογο γεύμα για το 89% των γυναικών και το 85% των αντρών.
• Συνοδεύουν το κρέας και το ψάρι : με πατάτες , που είναι δύσπεπτος συνδυασμός, το 75% των γυναικών και το 77% των αντρών – με ρύζι, εξίσου δύσπεπτο συνδυασμό, το 70% των γυναικών και το 69% των αντρών- με ζυμαρικά , ο χειρότερος συνδυασμός, το 59% των γυναικών και το 61% των αντρών.
• Καταναλώνουν τηγανιτά φαγητά σε ποσοστό 61% οι γυναίκες και 69% οι άντρες.

Από τις διάφορες συσχετίσεις πήραμε τα εξής :

• Ο πρωινός καφές είναι ισχυρότερος εθισμός για τις γυναίκες, τόσο τις καπνίστριες- ποσοστό 34% έναντι 30% των καπνιστών αντρών- όσο και στις μη καπνίστριες- με ποσοστό 33% έναντι 23% των αντρών.
• Όλοι οι καπνιστές πίνουν καφέ, από 1 έως 3 φλιτζάνια την ημέρα 33% των γυναικών και των αντρών. Φαίνεται πως το κόψιμο του καπνίσματος δεν επηρεάζει σημαντικά τον εθισμό  στον καφέ, γιατί από τους μη καπνιστές πίνουν 1 έως 3 φλιτζάνια καφέ την ημέρα το 41 % των γυναικών και το 37 % των αντρών.
• Από τους μη καπνιστές (57% των συμμετεχόντων), δεν πίνουν καφέ το 23% των γυναικών και το 15% των αντρών.
• Στις γυναίκες βρίσκουμε μια σχέση ανάμεσα στο τσιγάρο και την πόση οινοπνεύματος. Έτσι οι καπνίστριες που πίνουν έως 3 φορές την εβδομάδα είναι 20%, ενώ οι μη καπνίστριες 15%. Οι καπνίστριες που δεν πίνουν καθόλου οινόπνευμα είναι 16%, ενώ οι μη καπνίστριες που δεν πίνουν είναι 39%.
• Συσχέτιση φαίνεται να προκύπτει και ανάμεσα στο κάπνισμα και την στιγμιαία διάθεση. Έτσι στις καπνίστριες το 37% δήλωσε χαρούμενη και καλή διάθεση, ενώ στις μη καπνίστριες το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 48%. Στους καπνιστές η χαρούμενη και καλή διάθεση συγκέντρωσαν ποσοστό  39%, ενώ στους μη καπνιστές 50%.
• Η γυμναστική επηρεάζει την κατανάλωση φρούτων. Όσες γυναίκες γυμνάζονται τρώνε φρούτα πάνω από έξι φορές την εβδομάδα σε ποσοστό 27%, ενώ οι μη γυμναζόμενες  σε ποσοστό 22%. Στους άντρες τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 35% και 15%.

Τα αποτελέσματα θεωρούμε πως είναι σημαντικά, γιατί καταδεικνύουν την ανάγκη παρέμβασης, με ενημέρωση ή / και σεμινάρια, στους εκπαιδευτικούς, ώστε να μειωθούν το δυνατό περισσότερο τα πολλά αρνητικά ευρήματα.

Οι εκπαιδευτικοί μας εκ των ευρημάτων, δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπο σωστής διατροφικής συμπεριφοράς, για τους μικρούς μαθητές τους, γιατί τα αρνητικά ευρήματα υπερτερούν σημαντικά έναντι των θετικών (7 θετικά έναντι 22 αρνητικών).

Πιθανή εξήγηση για τα αποτελέσματα αυτά, θα ήταν ίσως η μηχανικότητα η οποία συνοδεύει το μέγιστο των συμπεριφορών μας, παράλληλα με την τάση αποφυγής των ατομικών μας ευθυνών, η οποία λειτουργώντας αμυντικά, μας κινητοποιεί σαν απλές μιμητικές μηχανές.

Μια πιθανή εναλλακτική εξήγηση, θα ήταν η τήρηση των παραδόσεων, - «έτσι το βρήκαμε, έτσι θα το παραδώσουμε στα παιδιά μας»- τόσο στο συνδυασμό των φαγητών, όσο και στο χωροχρόνο της διαδικασίας κατανάλωσης τροφής των ανθρώπων.

Η πρακτικότητα των αποτελεσμάτων νομίζουμε πως είναι σπουδαία, γιατί με οδηγό τα ευρήματα, μπορούμε να οργανώσουμε και να σχεδιάσουμε, ένα πρόγραμμα ενημέρωσης, ώστε να γνωρίσουν οι εκπαιδευτικοί κάποιες σημαντικές παραμέτρους, που θα τους βοηθούσαν τόσο στην προσωπική τους διατροφή, όσο και στην μετάδοση των απαραίτητων οδηγιών προς τα παιδιά.

Οι περιορισμοί και τα μειονεκτήματα της παρούσας έρευνας, ήταν ο τοπικός της χαρακτήρας, καθώς και η έλλειψη ενδιαφέροντος για τη συμμετοχή περισσοτέρων εκπαιδευτικών.

Στο μέλλον θα μπορούσε να σχεδιαστεί μια Πανελλήνια έρευνα, με πολύ μεγαλύτερο δείγμα, καθώς και συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας ή τις αρμόδιες πανεπιστημιακές σχολές, ώστε τα αποτελέσματα να είναι πιο έγκυρα και αντιπροσωπευτικά.

 

• Τρέμπεν, Μ. (2002) «Υγεία από το φαρμακείο του Θεού». Αθήνα : εκδ. Κέδρος.
• Μπαζαίος, Κ. (1989) «100 βότανα 1000 θεραπείες». Αθήνα : εκδ. Nutricare.
• Χατζηνικολάου, Φρ. (1994) «Η άγνοια σκοτώνει». Ιεράπετρα Κρήτης.
• D’Adamo, P. (2000) «Τρώτε σωστά, σύμφωνα με τον τύπο του αίματός σας». Αθήνα : εκδ. Διόπτρα.
• Krug , A. (1997) «Αρχαία ιατρική». Αθήνα : εκδ. Παπαδήμα.
• «www. flash.gr/ care.flash.gr» 21-2-2002
• εφημερίδα «Τα Νέα» 22-7-2003,σελ.13.
• «www. flash.gr/ care.flash.gr» 18-9-2003
• ιστοσελίδα «www.in.gr/health.in.gr»
• ιστοσελίδα «www. flash.gr/ care.flash.gr »
• Σαββίδης, Σ. (1980) «Υγιεινή Μαγειρική». Λεμεσός. Κύπρος.
• Σαββίδης, Σ. (1979) «Τροφή και Υγεία». Λεμεσός. Κύπρος.
• ιστοσελίδα «http://www.medlook.net.cy».
• Γκουρτζίεφ, Γ. (1992) «Όλα και τα πάντα», τόμος 3^ος. Αθήνα : εκδ. Πύρινος κόσμος.
• Osho, (2002) «Υγεία, ή τώρα ή ποτέ». Αθήνα : εκδ. Ρέμπελ.
• Αστέρη, Π. (2003) «Μακαρισμοί & προσευχή στο εννεάγραμμα». Θεσ/νίκη : εκδ. Πανωμεριάς.
• Πανεπιστήμιο Κρήτης, (1992), περιοδικό :«Σωματική άσκηση, διατροφή και υγεία».
• Πανεπιστήμιο Κρήτης, (1992), περιοδικό «Διατροφή και υγεία».
• ΙΝΚΑ, (2002), περιοδικό «ΙΝΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ». (16-30 Ιουνίου 2002).
• Τζάκου, Π. (1983), «διατροφή και υγεία» Αθήνα.
• Osho, (1998), «Οι 10 επιγνώσεις της συνειδητής ζωής». Αθήνα : εκδ. Ρέμπελ.
• Γ.Ε.Ε. (1996), «Τρόφιμα και καταναλωτής». Θεσσαλονίκη : εκδ. Δνση κτηνιατρικής.
• Μπρούνο, Ν. Π, (2001), «Γκουρτζίεφ». Θεσσαλονίκη : εκδ : Ζήτρος.
• Αριστοτέλειο Διεθνές Πολιτιστικό Ίδρυμα, (2003), «Τρέφοντας το μυαλό, πολεμώντας την πείνα». Αθήνα- Θεσσαλονίκη.
• Φράγκος, Χρ. (1996), «Ψυχοπαιδαγωγική». Αθήνα : εκδ.Gutenberg.
• Καψάλης, Αχ. (1989), «Παιδαγωγική ψυχολογία». Θεσσαλονίκη: εκδ. Κυριακίδη.

< Προηγούμενο		Επόμενο >